Ki (in het Chinees chi) staat voor energie. Een vitaal mens heeft een goede ki, is energiek, flexibel, staat in goed contact met zijn omgeving en is in harmonie. Iedere activiteit waarbij je je goed voelt, is goed voor je energie. Een belangrijke eigenschap van ki is dat het moet kunnen stromen. Het moet voeden en gevoed worden, als een bron. In aikido en in disciplines als tai chi en yoga, is dit niet anders. Dit betekent dat we werken aan het opheffen van blokkades: fysieke spanningen, mentale remmingen en versterking van je kern, je centrum.

Dit ki-centrum vind je in jouw buik, enkele centimeters onder je navel. Het is jouw natuurlijke zwaartepunt, of seika tanden: de plek van waaruit je in aikido alle bewegingen start. Als je je ki-centrum versterkt, dan versterk je de energiestroom door je hele lichaam. Hiervoor maken we in aikido gebruik van onder meer balans- en ademhalingsoefeningen.

Het trainen van de technieken – hoe heerlijk dat ook is – is geen doel op zich. We vallen aan en voeren technieken uit om te leren om ook in conflictsituaties je centrum te bewaren, vrij te ademen en vloeiend en gecoördineerd te bewegen. Het is veelal gemakkelijk om in harmonie te zijn wanneer je je op een mooi plekje bevindt. Het leven is echter niet altijd zo comfortabel en conflicten – ook met jezelf – kunnen gemakkelijk ontstaan.

In aikido staat de aanval voor een mogelijk conflict. Door contact te maken met het centrum van de aanvaller op het juiste moment en op de juiste positie, verbinden we ons met de kern van zijn agressieve impuls. Vervolgens, en dit gaat in één vloeiende beweging door, verlengen we de aanvalskracht middels een worp of een klem. De worp of de klem wordt ingezet op het moment dat de aanvaller juist op zijn kwetsbaarst is, dodelijk getroffen zou kunnen worden. Het niet doden, niet kwetsen of vernederen van de aanvaller is juist het harmonieuze aspect van deze krijgskunst.

De technieken in aikido zijn doeltreffend, maar vereisen inzet en inspanning om ze daadwerkelijk onder de knie te krijgen. Je kunt niet verwachten dat je na een aantal lessen iemand op straat uit kan schakelen. De waarde van aikido ligt feitelijk meer in het ontwikkelen van bewustzijn van jezelf en van je omgeving, waardoor je je minder snel zal laten verrassen. We leren ons hoofd koel te houden, zodat we makkelijker de juiste beslissing in lastige situaties nemen. Een conflict vermijden door bijvoorbeeld een straatje om te gaan, past beter bij aikido: de ‘weg van harmonie’, dan je domweg onnodig in gevaar te begeven.

De opbouw van de training heeft doorgaans een vast patroon. We beginnen met de warming-up. Hierbij besteden we naast het opwarmen en soepel maken van het lichaam ook aandacht aan ademhalings-, concentratie- en ontspanningsoefeningen. Vervolgens worden de eigenlijke aikidotechnieken getraind. We oefenen dan met één of meerdere aanvallers en met of zonder wapens: houten zwaard, stok of mes. Het trainen met wapens geeft een extra dimensie doordat we zo nog beter onze timing, reflexen en beheersing kunnen oefenen. De lessen ronden we af met oefeningen om het lichaam weer in rust te brengen, de zogenaamde cooling-down.

Aikido stamt af van technieken die door de Japanse samoerai ontwikkeld zijn, zoals bijvoorbeeld ook judo, jiu-jitsu en karate. Evenals de samoerai beperkt aikido zich niet tot het oefenen van het lichaam: optimaliseren van conditie, souplesse en houding. Ook de geest wordt getraind. Hierbij wordt gewerkt aan concentratie, doorzettingsvermogen, samenwerking en bewustzijn. 

Door intensieve training leert de verdediger soepel op een aanval te reageren zonder in paniek te raken en te blokkeren. In tegenstelling tot de meeste andere krijgskunsten, kent Aikido geen wedstrijdvorm. Juist door samenwerking met respect voor de partner, kunnen beiden zich verder ontwikkelen. Er bestaat wel een gradensysteem voor degenen die hun vorderingen willen testen.